600 هزار جنازه روی دست تهرانی‌ها/ بهشت زهرا آماده‌ترین سازمان برای زلزله!

مهدی جابری/ صحبت از زلزله تهران  لرزه به اندام نهادهای کشوری و محلی می‌اندازد و این نهادها ترجیح می‌دهند در این باره سکوت کنند اما سازمان بهشت زهرا دلیلی برای سکوت نمی‌بیند و حرف‌هایی برای گفتن دارد!
زلزله تهران این روزها جایگاه ویژه‌ای در بورس اخبار رسمی و غیررسمی دارد و البته این جایگاه در بازار غیررسمی داغ‌تر است. نکته جالب اما این است که برخی مدیران برای آرامش دادن به شهروندان اظهار می‌دارند که زلزله تهران شایعه است و مردم نباید بترسند چراکه ما در آماده‌باش نیستیم!
هرچند تلاش برای القای آرامش به جامعه امری پسندیده است اما در برخی موارد مانند زلزله باید اجازه بدهیم که مردم برای امنیت خود و خانواده‌شان تدبیری بیندیشند. در حال حاضر یکی از مهمترین مشکلات و معضلات در زمینه بحران و مدیریت بحران این است که مردم تهران نمی‌خواهند زلزله را "باور" کنند و مدیران هم تمایلی به القای این باور در خود و مردم ندارند. با این حال اگر قرار است آرامش موقت و نسبی به شهروندان تهرانی القا شود بهتر است از ادبیات مناسب استفاده کنیم، نه اینکه به شهروندان اینگونه اطمینان خاطر بدهیم که "زلزله‌ای در کار نیست و ما هم در آماده‌باش نیستیم!"
انتظار مردم از نهادهای متولی بحران این است که هر لحظه آمادگی مقابله و مواجهه با زلزله‌ای مهیب در تهران را داشته باشند و بویژه این آمادگی با انتشار اخبار و حتی شایعات، بیشتر باشد.

مدیران تهران: از عهده ما خارج است
آنچه در زمینه زلزله تهران واقعیت دارد این است که مقابله با آن از عهده مدیران شهری و محلی خارج است و دولت باید تدبیر اساسی در این باره اتخاذ کند.
در این باره احمد صادقی رئیس سازمان پیشگیری ومدیریت بحران شهر تهران معتقد است: "مواجهه با ابعاد وسیع زلزله تهران، کار ما نیست و یک عزم و برنامه ملی می‌خواهد. ما به نسبتِ امکاناتِ خودمان  آمادگی داریم و البته مشخص است که امکانات ما محدود است. به طور مثال سازمان آتش‌نشانی حتی اگر تمام نیرو و امکانات خود را هنگام زلزله تهران بسیج کند نمی‌تواند کاری از پیش ببرد، چراکه مقابله با آتش‌سوزی‌ها و انفجارهای مهیب در زمان زلزله نیاز به امکانات و نیروهای امدادی فراوان دارد که از عهده ما خارج است."

نهادهای بی‌تدبیر برای زلزله
حال اگر به سراغ دولت و نهادهای دولتی برویم و از آنها درباره برنامه و میزان آمادگی‌شان برای زلزله تهران سوال کنیم، پاسخی ندارند و فقط یک کتابچه جیبی به ما نشان می‌دهند که روی آن نوشته شده است: "قانون تشکیل سازمان مدیریت بحران کشور!"
واقعیت این است که نهادهای ملی و کشوری نیز از تفکر درباره زلزله تهران هراس دارند و البته برای برنامه‌ریزی در زمینه اقدامات قبل و بعد از زلزله ناتوان هستند.
به تازگی لایحه‌ای درباره مدیریت بحران از سوی دولت به مجلس شورای اسلامی ارائه شده که فقط پنج-شش صفحه است! یعنی دولت قصد دارد با همین برنامه پنج-شش صفحه‌ای به استقبال حوادث طبیعی و غیرمترقبه از جمله سیل و زلزله و آتش‌سوزی برود!
رئیس سازمان پیشگیری ومدیریت بحران شهر تهران می‌گوید: "با این چند صفحه نمی‌توان برای زلزله گسترده تهران که فاجعه قرن در جهان خواهد بود کاری کرد."

آرامستان بهشت زهرا و نگرانی‌های تهرانی‌ها
وقتی صحبت از زلزله تهران به میان می‌آید بسیاری از نهادهای محلی و ملی سکوت می‌کنند و ترجیح می‌دهند از میزان آمادگی خود در این زمینه سخن نگویند! نکته جالب اما این است که بسیاری از نگاه‌ها ناخودآگاه به سمت بهشت زهرا می‌رود. کارشناسان و مردم که امید چندانی به نهادهای برنامه‌ریز و امدادرسان ندارند،‌ماشین حساب به دست می‌گیرند و مشغول تخمین و گمانه‌زنی درباره تعداد کشته‌های زلزله مهیب تهران می‌شوند. آنها می‌خواهند بدانند که در این شرایط بحرانی و بی‌برنامه، آیا جسدها و جنازه‌ها روی زمین می‌ماند یا اینکه امیدی به دفن و خاکسپاری آنها هست؟!
مروری بر اظهارات و سخنان نهادهای شهری و ملی نیز ما را به این نتیجه می‌رساند که سازمان بهشت زهرا تحلیل درست‌تر و منطقی‌تری از توان و جایگاه و امکانات خود دارد؛ به طور مثال کمتر نهادی تمایل دارد که درباره تعداد نیروهای خود و برنامه دقیق خود برای زلزله تهران سخن بگوید اما سازمان بهشت زهرا همواره آمار و اطلاعات نسبتا منطقی و واقعی از برنامه و امکانات خود ارائه داده است.
مطابق اعلام مدیران خدمات شهری تهران، روزانه 120 نفر در بهشت زهرا دفن می‌شوند؛ یعنی ماهیانه تقریبا 3 هزار و 600 نفر. اما این مدیران همواره هشدار داده‌اند که ظرفیت بهشت زهرا برای دفن اموات تهرانی‌ها محدود است؛ از جمله می‌توان به این آمار اشاره کرد که بهشت زهرا فقط تا پایان سال 1397 می‌تواند پذیرای تهرانی‌ها باشد. به عبارت دیگر با احتساب آمار فعلی و روزانه، گنجایش بهشت زهرا در بهترین حالت فقط 120 هزار نفر است.

امید یکسان مرده‌ها و زنده‌ها!

زلزله تهران بنا به تازه‌ترین اظهارنظر بهرام عکاشه (پدر زلزله‌شناسی ایران) میلیون‌ها کشته و زخمی به جا خواهد گذاشت. میانگین آمار ارائه شده درباره تعداد کشته‌های این زلزله نیز 700 هزار نفر است. این یعنی: 600 هزار جنازه روی دست تهرانی‌ها باقی می‌‌ماند.
با این حال و به رغم این کاستی، سازمان بهشت زهرا همچنان آماده‌ترین نهاد برای مقابله با زلزله است و از معدود نهادهایی است که برآورد و اطلاع نسبی و خوب درباره توان و امکانات خود در اختیار دارد.
بهترین پایان‌بخش برای این نوشتار شاید این جمله از پدر علم زلزله شناسی ایران باشد:  "چند ماه پیش از من سوال شد که بعد از زلزله، زنده‌ها باید کجا اسکان داده شوند؟ پیشنهاد من، بهشت زهرا بود!"
یعنی امید مرده‌ها و حتی زنده‌ها برای در امان ماندن از آسیب‌های بعد از زلزله، بهشت زهرا است!