کشتار 3500 نفر در 9 سفر حج

با احترام به ملت و مردم خوب عربستان؛ به قلم مهدی جابری/ علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی همچنان در برابر اتفاقات غیرانسانی و کشتار سهل‌انگارانه هزاران نفر توسط حکومت پادشاهی عربستان سکوت کرده است؛ گویا وی تمایلی به زیر سوال بردن سعودی‌ها تحت هیچ شرایطی ندارد حتی برای دفاع از کرامت و سلامت انسان‌ها!

رئیس دولت‌های پنجم و ششم ایران که از سال‌‌ها قبل با مقامات پول‌پرست، دانه‌درشت﴿!﴾، نفت‌خوار و انسان‌کُشِ سعودی ارتباطی نزدیک و دوستانه داشته است، اینبار نیز در پی وقوع حادثه‌ای تلخ در عربستان و کشته و مجروح شدن 1400 نفر از حجاج سکوت کرده و فقط به یک پیام تسلیت و البته تشکر از هلال احمر و مدیران دولتِ تدبیر و امید اکتفا کرده است!

هاشمی رفسنجانی بی‌آنکه این حادثه را محکوم کند، در پیامی سه پاراگرافی نوشته است: "از مسئولان جمهوری اسلامی ایران در سازمان حج و زیارت، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان هلال احمر و سایر دست‌اندرکاران امدادرسانی، تقدیر و تشکر می ‌نمایم که با حضور و اقدام به موقع خویش، از گسترش صدمات و تلفات این حادثه جلوگیری کردند. از مسؤولان امر انتظار می‌رود جهت کاهش آلام حادثه‌دیدگان و خانواده‌های آنان، به اقدامات و خدمات‌رسانی خود سرعت بیشتری ببخشند. علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی"

وی در این پیام کوتاه و کلیشه‌ای که بیشتر به رفع مسئولیت شبیه است﴿!﴾ کوچکترین اشاره‌ای به سوءمدیریت عربستان نداشته است. این در حالی است که وی به عنوان فردی که صمیمانه‌ترین و نزدیک‌ترین ارتباطات را با مقامات سعودی داشته و دارد، باید مراتب اعتراض خود را به خاطر این حادثه تلخ به آنها اعلام کند و نیز هشدارهای لازم را به آنها بدهد.

رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، گویا در حال حاضر مصلحت خود و خانواده‌اش را بیش از هر چیز تشخیص می‌‌دهد! وی که هنگام اجرای قانون برای پسرش مهدی به خاطر تخلفات نفتی و اقتصادیِ کلان ﴿که اگر این نویسنده به جای مهدی بود، احتمالا اعدام می‌شد!﴾، بیشترین حملات و انتقادهای یکطرفه و خنده‌آور را نثار شعور مردم ایران و منتقدان و مقامات قضایی کشور کرد، حالا در برابر کشتار سهل انگارانه انسان‌های بی‌گناه به خاطر سوءتدبیرهای مقامات سعودی مُهر سکوت بر لب زده است!

البته ما انتظار نداریم که او تمام ارتباطات عاطفی یا مصلحتی خود با سعودی‌ها را خراب کند اما سوال اینجاست که آیا حتی یک جمله انتقاد از عربستان هم ممنوع است؟!

به نظر می‌رسد انتقاد از حکومت و مدیریت سعودی‌ها همچنان خط قرمز برخی مقامات ارشد دولتی و نزدیکان آنها از جمله هاشمی رفسنجانی است و مردم ایران البته می‌دانند که در این سکوت و همراهی، چه منافعی برای برخی‌ها نهفته است!

اصلا تعریف توریسم مذهبی را می‌دانید؟!

سفر به خانه خدا در تعریف صنعت گردشگری با عنوان “توریسم مذهبی” شناخته می‌شود؛ اما کشته شدن ۳۵۰۰ نفر در ۹ سفر حج نشان می‌دهد که سعودی‌ها باید ابتدا درباره هنر توریسم مطالعه کنند!

حادثه تلخی که به تازگی در عربستان رخ داد و حدود ۱۴۰۰ کشته و زخمی بر جای گذاشت، نخستین حادثه نیست و به احتمال زیاد آخرین حادثه نیز نخواهد بود؛ چرا که سعودی‌ها در طول سال‌های گذشته ثابت کرده‌اند که هم بدترین خدمات را در قبال پول‌هایی که به این کشور سرازیر می‌شود ارائه می‌دهند و هم اطلاعی از علم و صنعت گردشگری ندارند.

از سال ۱۹۷۸ تا ۲۰۰۶ در اثر ۸ حادثه که برای حجاج در عربستان رخ داده است، ۳ هزار و ۳۰۸ نفر کشته و هزارن نفر مجروح شده‌اند. حال با افزودن آمار حادثه اخیر، تعداد کشته‌ها در ۹ سفر به حدود ۳۵۰۰ نفر می‌رسد! یعنی به طور متوسط در هر حادثه ۳۸۸ نفر کشته شده‌اند.

امروزه کشته شدن صدها و هزاران نفر آن‌هم در یک سفر و در یک کشور به هیچ وجه پذیرفتنی نیست. سال‌های زیادی است که بسیاری از کشورها از جمله کشورهای اروپایی نسبت به تاسیس مراکز علمی و آموزشی درباره هنر و صنعت توریسم اقدام کرده‌اند تا سفرهای سیاحتی، مذهبی، ورزشی، درمانی و آموزشی نه‌تنها بدون کوچکترین تلفات انجام شود بلکه در این سفرها آنقدر هنرمندانه و حرفه‌ای با گردشگران و مسافران رفتار شود که خاطره‌ای خوش و احساسی زیبا در خاطر آنها باقی بماند.

نگاه دنیا به توریسم، و نگاه سعودی‌‌ها!

حال این توصیف کوتاه درباره نگاه دنیا به توریسم را مقایسه کنید با نگاه سعودی‌ها به سفر حج! اتفاقات ناگواری که در سفر حج برای زائران خانه خدا رخ می‌‌دهد هرچند موجب تاسف و تاثر است اما از نگاهی دیگر، برای تمام دنیا خنده‌آور است؛ البته خنده‌آور به خاطر تفکرات نادرست سعودی‌ها و ناآگاهی آنها نسبت به گردشگری مذهبی و زیارتی.

در سال ۱۹۷۸ بود که ۴۰۲ نفر در سفر حج به دست نیروهای امنیتی و مسلح سعودی شهید شدند که ۲۷۵ نفر از آنها ایرانی بودند. در سال ۱۹۹۰ شاهد بیشترین آمار تلفات بودیم به طوری که در تونل منتهی به مسجد الحرام و بر اثر ازدحام بیش از حد جمعیت، هزار و ۴۲۶ نفر کشته و هزاران نفر مجروح شدند. چهار سال بعد یعنی در ۱۹۹۴ ازدحام جمعیت در پل جمرات، کشته شدن ۲۷۰ نفر را به دنبال داشت! سه سال بعد از این حادثه در ۱۹۹۷ بود که ۳۴۰ نفر در مِنا بر اثر آتش‌سوزی در خیمه‌ها کشته و ۱۵۰۰ نفر مجروح شدند. به فاصله یک‌سال، یعنی در ۱۹۹۸ ازدحام جمعیت هنگام رمی جمرات کشته شدن ۱۸۰ نفر از حجاج را در پی داشت. در سال ۲۰۰۴ نیز در اتفاقی مشابه، ۲۵۱ نفر کشته و ۲۴۴ حاجی مجروح شدند. همین حادثه در سال ۲۰۰۶ نیز رخ داد و به کشته شدن ۳۶۳ نفر منجر شد. البته در همین سال، حادثه دیگری رخ داد و بر اثر فرو ریختن یک هتل ۷۶ نفر کشته شدند. و اکنون نیز ۱۴۰۰ نفر کشته و مجروح شده‌اند...

داشتن برنامه مدون و از قبل آماده‌شده برای مواقع بحران و حوادث غیرمترقبه، یک اصل در هر کشور است. به عبارت دیگر مقامات و مدیران عربستانی باید برای مقابله و مواجهه با حوادث غیرمترقبه مانند طوفان و آتش‌سازی، از قبل برنامه‌ریزی داشته باشند. کشته و مجروح شدن ۱۴۰۰ نفر بر اثر یک طوفان نشان از ضعف مدیریتی است. و البته سقوط جرثقیل‌ بر اثر این طوفان، ابهامات و تردیدهای دیگری نیز بر جای می‌گذارد که در این گزارش مجالی برای پرداختن به آنها نیست!

سعودی‌ها بیشتر مطالعه کنند!

تمام دنیا از سعودی‌ها انتظار دارند که نیم‌نگاهی به پیشرفت و توسعه صنعت گردشگری در جهان داشته باشند و با حجاج و افرادی که عازم سفر حج می‌شوند رفتاری انسانی و مطابق با حقوق اولیه و شناخته‌شده انسانی داشته باشند. انتظار افکار عمومی جهان بویژه مسلمانان این است که یک سفر مذهبی آرام همراه با احساسی زیبا و ماندگار را تجربه کنند نه اینکه در هر لحظه از این سفر در انتظار رسیدن بانگ مرگ از آسمان باشند.

آنچه تاسف جهانیان و کشورهای مسلمان را از حادثه اخیر و تلخ در عربستان بیشتر می‌کند، این جمله است که از زبان یک مفتی سعودی بیان شده: “"باید بررسی کرد که چرا بقیه جرثقیل‌ها سجده نکردند، شاید آنها لیبرال هستند!” وجود چنین نگرش‌های غیرانسانی در کشور عربستان عمیقا موجب نگرانی و تاسف است و البته به هیچ وجه نمی‌تواند تضمین‌‌کننده عدم تکرار چنین حوادثی باشد. پیشنهاد می‌شود که سعودی‌ها دست‌کم از این به بعد مطالعات بیشتری درباره ظرافت‌ها و اصول پذیرایی از گردشگران مذهبی داشته باشند و متوجه باشند که آنها با انسان‌ها و انسانیت طرف هستند و این انسان‌ها شعور و درک دارند و باید به آنها احترام گذاشت.

و سکوت آقای رفسنجانی!

"حادثه غم بار در مکه مکرمه و کشته و زخمی شدن جمعی از زائران امت اسلامی در حرم امن الهی و در موسم حج ابراهیمی به خصوص زوار عزیز ایرانی، باعث تأسف و تأثر خاطر گردید. از مسئولان جمهوری اسلامی ایران در سازمان حج و زیارت، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان هلال احمر و سایر دست‌اندرکاران امدادرسانی، تقدیر و تشکر می ‌نمایم. علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام"